Fietsen ter ere van Gino Bartali (il Ginettaccio)

"il bene va fatto e non detto"

Il postino della pace

07.10 uur

Even wachten nog....helm alvast op

Op dit vroege tijdstip moet ik aanwezig zijn op Piazza Santa Maria, het plein net binnen de muren van Lucca-centro storico, en een van de belangrijkste toegangen tot de oude stad. Gelukkig ligt dit overdag nogal chaotische plein net om de hoek van onze straat. Met fiets en bijbehorende artikelen ben ik op tijd ter plaatse. Ook Paladino, baas van Chronòbikes, dient zich daar te vervoegen; ook voor hem ligt het plein om de de hoek. Het duurt echter nog tot 7.30 uur voordat de ploegauto van het eerste Israelische profwielerteam Cycling Academy Team (status: continentaal), bestuurd door Moti Fishbain, vaste teamfotograaf, ons komt oppikken. Zoals afgesproken. De eerste vertraging..

Teammanager Ran Margaliot had ons beiden uitgenodigd om met de renners van zijn team mee te fietsen tussen Firenze en Assisi, een afstand van 192 km. Oef!, net wat u zegt....., best een eind. En drie nationale kampioenen aan boord, die van Israël, Canada en Namibië. Ik durf het echter wel aan, want conditie en vorm zijn niet slecht, en over het parkoers zullen 3 auto's en de teambus meerijden. In geval van eventuele totale ineenstorting mijnerzijds zal er dus zeker en vast een plaatsje voor mij en voor mijn fiets zijn. Ik zal Assisi, fameus bedevaartplaats, dus hoe dan ook gaan zien.

Wat ons die dag allemaal te wachten staat kan ik om 07.10 uur nog niet bevroeden, behalve dan dat er een stukkie moet worden gefietst. En dat er nog iets officieels aan vast zit. Alles ter ere van Gino Bartali. Want Gino, bijnaam de Vrome, was in 2013 door het Holocaust Museum (Yad Yashem) in Tel Aviv uitgeroepen tot «Giusto tra le nazioni» , zeg 'Rechtvaardige onder de Volkeren'. Die eretitel is ruim verdiend: tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft hij 800 Joden uit handen van de Duitsers weten te houden. De fiets speelde daarbij een cruciale rol. Dat is waar Cycling Academy Team hem voor wil eren.

Gino Bartali

Bartali, Toscaan uit Firenze, is een van de grootste wielrenners uit de Italiaanse geschiedenis; hij won 3x de Giro d'Italia en 2x de Tour de France. Hij was min of meer tijdgenoot van dat andere idool, de vijf jaar jongere Fausto Coppi. Hij een vrome katholiek, Coppi een meer werelds type, eerder communist. Soms waren ze teamgenoten, vaker aartsrivalen (zeker in de ogen van hun beider supportersgroepen).

Gino Bartali en Fausto Coppi, vrienden of rivalen?

Aan zijn tweede overwinning in de Tour (1948) hangt een mooi verhaal vast. In Italië heerste een revolutionaire sfeer, zeker na de mislukte aanslag op de leider van de Italiaanse communistische partij, Palmiro Togliatti. Toenmalig president Eunadi belde Bartali, en smeekte hem de Tour te winnen, Alleen zo zou de eenheid onder het volk bewaard kunnen worden, was de gedachte. Mmm, mocht Rutte mij bellen, dan zou ik nog niks winnen. Maar Il Ginettaccio won wel! Zou er wat met wat lires zijn geschoven? ..

Gino in het verzet

- fietsen met de benen en met het hart -

Het schijnt dat Paus Pius de Twaalfde zelf aan Gino het verzoek deed om de Joodse onderduikers die zich schuil hielden in het klooster van Assisi hulp te bieden. Dat kon hij de hoogste baas natuurlijk niet weigeren. In 1943.1944 smokkelde Bartali vanuit Firenze valse persoonsbewijzen mee naar Assisi, verstopt in de zadelbuis van zijn fiets. Tegenover het station Terontola, na ongeveer 115 km, hield hij doorgaans halt voor een hapje en een drankje. Als hij weer vertrok werd hij luide aangemoedigd door een menigte fans; zo konden joden ongezien de trein in glippen. Gino Bartali had mee dat hij erg populair was, ook onder de Duitse bezetters, die dachten dat Gino aan het trainen was. Hij fietste echter als 'Postino della pace' (vredespostman). Op het stationsplein van Terontola is in 2008 een plaquette onthuld ter herinnering aan zijn goede daden.

Israëlische pro-ploeg eert Bartali

De renners van Cycling Academy Team hebben Lucca als uitvalsbasis. Buiten de wedstrijden en stages om wonen zij in een mooie villa even buiten Lucca. De staf had het plan opgevat om het door Gino Bartali zo vaak afgelegde traject tussen Firenze en Assisi zelf te rijden, als eerbewijs aan de grote coureur. Paladino en ik mogen mee op deze voor de renners lange extensieve duurtraining, de laatste voordat zij naar de etappekoers Settimana Coppi e Bartali zullen afreizen. Dat de training zich voor mij in een zwaardere zone zou gaan afspelen kon ik natuurlijk wel bedenken.

Op weg naar de start in Firenze

09.00 uur

Nadat we bij Moti in de auto waren gestapt bleek dat we eerst nog 'even' naar het hotel een eind buiten Lucca moesten om de staf en een aantal gasten die daar verbleven op te halen. We zullen vanaf het hotel dan gezamenlijk naar Firenze reizen, is de afspraak. Het duurt even voordat iedereen te voorschijn is gekomen. Ik begin een beetje te begrijpen wat er behalve fietsen nog meer zal gaan gebeuren die dag. Ran, de teammanager heeft het er maar druk mee om iedereen op te trommelen. Nicky Sörensen, de ploegleider, zelf vorig seizoen nog actief renner bij Tinkoff, eigenaar/oprichter Ron Baron, Laura Mesenguer, wielerverslaggeefster bij Eurosport, Marco .., vaste videoman bij Cannondale Pro Cycling Team (hij en Laura aanwezig om een reportage te maken voor Eurosport en voor Spaanse media), een jonge correspondent met standplaats Berlijn voor enkele Israëlische media (hij maakt een reportage voor Holocaust Memorial Day, 5 mei in Israël), Jonathan Freedman uit New York (probeert met zijn organisatie de herinnering aan Gino Bartali in de USA levend te houden), en Itai Ahronson, speciaal overgekomen uit Tel Aviv om mee te fietsen. Kort en goed, we hebben onze tweede vertraging te pakken.

Daar staat ie, mijn fiets; klaar voor vertrek naar Firenze

Om 09.00 uur gaat het dan eindelijk in kleine colonne naar Firenze. Onzeker hoe laat we van daar aan de rit kunnen beginnen. Nog 192 km te gaan...

Ceremonieel

KInderen Bartali Luigi en Biancamaria ontvangen een kampioenshirt

Rond tienen bereiken wij (fietsers, staf en gasten) piazza Elia Dalla Costa, vlak voor het huis waar Gino ooit woonde. We treffen er naast vertegenwoordigers van de plaatselijke Joodse gemeenschap en van de Vereniging Italië-Israël ook van Bartali's famile zoon Luigi, dochter Biancamaria en kleinzoon Giacomo. Verder is monseigneur Dante Carolla, hoofd van de sectie Evangelisatie van de lokale aartsbisschoppelijke clerus. Plus nog meer pers (Corriere van Firenze, lokale TV en Gazetta dello Sport). Ik denk nog: tjonge jonge, dat gaat nog wel even duren... En ja hoor, een reeks aan interviews en prevelementjes volgt. Zonder een meter gefietst te hebben lopen mijn benen al vol. Nog 192 km te gaan...

Ran spreekt en Jonathan wordt geïnterviewd

Met Dan Craven, kampioen van Namibië

De monseigneur spreekt een stichtelijk woordje. Naast hem teameigenaar Ron Baron.

10.55 uur

Het ceremonieel is hiermee nog niet ten einde. Maar we kunnen al wel fietsen. Een stukje toch. Het Museo Bartali , elders in Firenze, is ons doel.

Aankomst bij museum.

Hier beleven we het staartje van de plichtplegingen. De vrijwilligers willen ons uiteraard alles laten weten wat des Bartali's was in dit museum. Er vallen heel wat parafernalia te bezichtigen. Behalve van alles wat direct te maken heeft met de carrière van Gino ook een grote zaal met een keur aan Eroïca-waardige fietsen.

Bartali produceerde na 1953 ook motorfietsen

Paladino in gesprek met Nicky Sörensen, ploegleider

Op de foto is tussen de twee Chris Butler te zien, eerder rijdend voor o.a. BMC-protourteam, 28 jaar maar ziet er nog als een jochie uit. Heel goed klimmer. Hij schijnt zijn natuurlijke talent te ondersteunen met de dagelijkse consumptie van een tiental eieren bij het ontbijt. Acht zonder dooier, twee met. Het lijkt me niet verstandig hem op dit pad te volgen..

Op weg naar Terontola-station

12.05 uur

Eindelijk is het zover. Iedereen is weer buiten, we worden weggeschoten.Nog 192 km te gaan...

Daar gaan we dan,eindelijk...

Eenmaal buiten Firenze nestel ik me net als Paladino achterin het pelotonnetje. De kruissnelheid ligt rond 36km/hr. In de luwte van de groep kan ik dat behoorlijk volhouden, ondanks de regelmatig te overwinnen heuveltjes. Een tijdlang toch...

In het peloton, met Itai Ahronson en Jonathan Freedman

Na de zoveelste heuvel en een plaspauze raak ik in mijn eentje achterop. Geen nood, de motor draait nog goed. Ik moet wel alles geven om het gat te dichten, er wordt niet gewacht. Wel blijft de auto van de familie Bartali achter mij rijden. De achtervolging wordt met alle kracht ingezet. Het duurt even voordat ik de meute weer in het zicht krijg. Maar da's niet genoeg. Pas na een minuut of tien weet ik weer aan te sluiten. Mooi, maar het kostte ook wat. Later, aan de meet in Assisi, komt de familie mij hun bewondering voor deze terughaalactie uitspreken. Ik kan me wel in vinden in hun mooie woorden...

Ook bij het station in Terontola,de vaste pauzeplaats op Gino's tochten in 1942/43, blijkt nog wat georganiseerd te zijn. O.a. aanwezig is de ex-mekanieker van Bartali, Ivo Faltoni. Jonathan Freedman gaat met hem op de foto.

16.00 uur

- Terontola, mijn Waterloo -

Rond vieren wordt er aanstalten gemaakt om het laatste stuk naar de finish in Assisi aan te vatten. Met het tot nu onderhouden tempo van rond 35 gem. is de kans heel groot dat we in gevorderde schemering zullen arriveren. Als gekend nachtblinde trekt deze overweging zorgelijke rimpels in mijn gezicht. Ik overleg even met ploegleider Sörensen. Hij deelt de dezelfde vrees. Daarom zal de kruissnelheid de hoogte ingaan, gericht op een aankomst voordat het echt donker wordt. Mijn positie is duidelijk: beter om het laatste deel van het traject mee te liften met de teambus. In Terontola valt dus mijn doek, na 115 mooie kilometers. Jammer, maar helaas. Maar goed dat Rutte niet heeft gebeld..

En dus kruip ik net als Itai en Jonathan in de teambus. Onderweg verdwijnt de lichte teleurstelling al ras; ik maak er het beste van. Met chauffeur Paolo, die voorheen zijn sporen verdiende bij Tinkoff. is het prima ouwehoeren over wielrennen in het algemeen en zijn werk als verzorger in het bijzonder. Voordat we het door hebben zijn we in de buurt va de aankomstplaats.

Vlak voor Assisi stapt Itai uit om nog even de slotklim van 4,5 km naar het centrum van deze fraaie stad mee te pikken. Iemand moet natuurlijk de foto maken; dat wil ik wel doen. Aldus wordt de pelgrimstocht voltooid, en is het wachten op de aankomst van de rest. Die halen het nog juist voordat het echt donker wordt.

Eerst eten

Na het afscheid van de renners en de familie Bartali gaat teambaas Ron Baron op zoek naar een autochtoon die kan vertellen waar zich het beste restaurant bevindt. Dat valt nog niet mee, want in het centrum barst het van de toeristen voor een dag. We komen uiteindelijk terecht in een , naar zou blijken, uitstekend restaurant op de Piazza del Comune.

Met staf en gasten vullen we een beste tafel. De eigenaar van het restaurant vindt het prachtig om zoveel wielervolk over de vloer te hebben. Hij komt doorlopend aan zetten met nieuwe enveloppen met foto's van beroemde wielerhelden, die ons zijn voor gegaan. Een aantal ervan hangt ook aan de wanden. Het spreekt voor zich dat de verzorging uitstekend is. Minder vanzelf spreekt dat ik aan het eind niets hoef te betalen voor al het lekkers, de bon is voor Ron. Mijn dank is groot.

21.45 uur

- nog ff lache... -

Hoogste tijd om weer huiswaarts te gaan. Jonathan, Paladino en ik kruipen bij Ran in diens ploegauto. Er moet nog even worden getankt, er wacht ons een ritje van zeker 2 1/2 uur terug naar Lucca. Als de tank 3/4 vol is merkt Ran dat hij het verkeerde spul in zijn tank aan het gooien is. Nog even proberen, en nee hoor, niets doet het meer. We staan definitief stil.

Het is zondagavond, en al vrij laat. Goede raad blijkt in dit geval echter minder duur dan normaal. De 'gealarmeerde' restauranteigenaar-wielerfan van zoeven kent een 24/24 uur-garage zo'n 15 km uit de buurt. Na een minuut of 20 verschijnt een vrachtwagentje met oplegger. Onze auto wordt met inzittenden en al opgetakeld.

Aldus hoog gezeten gaan we op weg naar de garage. De eerste paar kilometer rijk aan haarspeldbochten. Die doeik toch liever op de fiets... De garage ligt ergens verscholen in het duistere platteland onder Assisi. Aldaar aangekomen weten beide heren-garagisten wat hun te doen staat. Ik bekijk geïnteresseerd hun werk, er worden de nodige grappen gemaakt. De rest van de tijd dood ik met het luisteren naar de steenuilen in de buurt. Ik tel tenminste vijf mannetjes die op deze mooie avond tegen elkaar in aan het roepen zijn. Kijk, alweer een geval van 'elk nadeel hep se voordeel'. Let er maar eens op, Cruijff had gelijk, als je er op let.

00.20 uur

De klus is geklaard. Alles doet het weer, we kunnen gaan (na betaling van €200,-). Eenmaal op de snelweg gaat de telefoon. De garagist aan de lijn. Ran heeft zijn rugzak met laptop in de garage laten staan. Ik weet niet hoe we van de snelweg zijn af weten te komen, en nog minder hoe we de weg terug hebben kunnen vinden. Tsja, nachtblind, hè?!! Gelukkig waren de mannen van de garage ons wat tegemoet gekomen. Al met al.... om 00.50 uur kunnen we definitief op weg naar Lucca. Jonathan wordt nog afgezet op het totaal verlaten vliegveld van Firenze, waar hij gelukkig meteen een taxi naar zijn hotel in de stad kan nemen. Overigens nog altijd gehuld in zijn wielerplunje, waaronder een korte broek. Kortom, er was genoeg om ons vrolijk over te maken.

03.10 uur

Diep in de nacht bereiken we Piazza Santa Maria waar we een kleine 20 uur eerder waren vertrokken. Moe maar voldaan na deze zeer gedenkwaardige dag bel ik even later aan bij ons appartementje. Mary-Anne heeft op mij gewacht. In het kort vertel ik de belangrijkste dingen des dags, waarna ik mij op twee oren leg. Op weg naar een rustdag.